ﻧﻘﺎﻟﻲ
ﻧﻘﺎﻟﻲ از ﺟﻠﻮه ﻫﺎی ﻣﻬﻢ و اﺻﻴﻞ در ﻧﻤﺎﻳﺸﻬﺎی ﺳﻨﺘﻲ اﻳﺮان اﺳﺖ، ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺳﻨﺖ ﻗﺼﻪ ﺧﻮاﻧﻲ، رواﻳﺘﮕﺮی، ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺻﻮل و ﻓﻨﻮن و ﺑﺮﺧﻮردار از ﻳﻚ ﻧﻮع آﮔﺎﻫﻲ دﻗﻴﻖ و ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﻗﻮاﻋﺪ و آﻣﻮﺧﺘﻪ ﻫﺎ در ﺟﻬﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺐ اﺳﺖ .ﻧﻘﺎﻟﻲ ازدﻳﺪﮔﺎه ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺟﻬﺎن ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ(آﻳﻴﻦ ،ﺗﻘﻠﻴﺪ، ﻧﻘﻞ) ﻋﻤﺪه و ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه ﺗﺌﺎﺗﺮ اﺳﺖ .
ﻧﻘﺎﻻن اﻓﺮادی ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ ﻳﻚ ﻗﺼﻪ و رواﻳﺖ ﻳﻚ واﻗﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ و ﻧﺜﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﻤﻊ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺮﮔﺮم ﻛﺮدن و ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺣﺎﻻت، ﺑﻴﺎن ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺣﺮﻛﺎت ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻨﻨﺪه ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ او را ﺑﻪ ﺟﺎی ﻗﻬﺮﻣﺎن داﺳﺘﺎن ﺑﺒﻴﻨﺪ، ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ . آﻧﻬﺎ ﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻘﺶ ﻫﻤﻪ ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻧﻘﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ، ﺑﺎزی ﻛﻨﻨﺪ.
ﻧﻘﺎﻟﻲ در ﻫﻨﺮﻫﺎی ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ اﻳﺮان ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ درون ﻣﺎﻳﻪ و ﺷﻜﻞ اﺟﺮا ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻘﻞ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎی ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ، ﻧﻘﻞ ﻗﺼﻪ ﻫﺎ و اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﻧﻘﻞ وﻗﺎﻳﻊ دﻳﻨﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد .
ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻘالی در اﻳﺮان ﺑﻪ ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم ﻣﻲ رﺳﺪ ﻧﻘﺎﻻّن) ﮔﻮﺳﺎﻧﻬﺎ ) اﻓﺮادی ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺎز، داﺳﺘﺎﻧﻬﺎی ﺣﻤﺎﺳﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ را ﻧﻘﻞ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ .اﻳﻦ ﺳﻨﺖ در اﻳﺮان ﻧﻴﺰ رواج ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻗﺐ ﺧﻮاﻧﻲ، و ﻓﻀﺎﻳﻞ ﺧﻮاﻧﻲ، ﺳﺨﻨﻮری، روﺿﻪ ﺧﻮاﻧﻲ و ﭘﺮده ﺧﻮاﻧﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﭘﺮدازد.
«نقل» در ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ« ﺑﻴﺎن ﻛﺮدن ﺳﺨﻦ و ﻣﻄﻠﺒﻲ، ﻗﺼﻪ ﮔﻔﺘﻦ و ﻗﺼﻪ ﮔﻮﻳﻲ اﺳﺖ » و ﻧﻘﺎل ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ « ﺑﺎ آداب و رﺳﻮم ﺧﺎص داﺳﺘﺎﻧﻬﺎی ﺣﻤﺎﺳﻲ و ﭘﻬﻠﻮاﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ».
«ﻧﻘّﺎل» ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ روﻳﺪاد ﻳﺎ داﺳﺘﺎﻧﻲ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﻤﻊ، ﻧﻘﻞﻣﻲ ﻛﻨﺪ.
ﻧﻘّﺎﻟﻲ از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺟﻬﺎن، ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻤﺪه ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺧﺎﺳﺘﮕﺎه اﺻﻠﻲ ﻫﻨﺮ ﺗﺌﺎﺗﺮ اﺳﺖ.